Jak policzyć koniunkcje i zakrycia gwiazd i planet przez Księżyc

W programie Nocny Obserwator są zawarte policzone dokładne efemerydy zakryć gwiazd i planet przez Księżyc dla wielu miast. Jeśli dla Twojego miasta nie ma takich efemeryd napisz do mnie to Ci policzę.

Aby zobaczyć najbliższe możliwe zakrycia widoczne z Twojego miejsca obserwacji trzeba wywołać panel Funkcji (klawisz [F]) i tam kliknąć w ikonkę OCCULT.

Pojawia się lista możliwych wszystkich zakryć gwiazd do ok 10 mag. Jeśli interesują nas tylko te najjaśniejsze zakrywane gwiazdy to zmieniamy ograniczenie jasności np do 6 mag. Pisząc tę instrukcję na początku maja 2020 wyświetliła mi się ograniczona lista z tylko jasnymi gwiazdami o jasności mniejszej niż 6 mag. Jak widać na tej liście w czerwcu będzie widoczne zakrycie Wenus przez Księżyc, ale będzie to w dzień przy elongacji 23 stopnie. Jak przewinąłem listę dalej to zauważyłem jasną zakrywaną gwiazdą beta Skorpiona. Przypomniało mi to moją historyczną obserwację z roku 1983, ale o tym napiszę w innym miejscu.

Po kliknięciu w wiersz danego zakrycia zobaczymy graficzną prezentację położenia gwiazdy względem Księżyca we właściwej fazie.

Kąt CA to kąt pozycyjny od terminatora. Wartość ujemna oznacza, że zjawisko jest przy jasnym brzegu Księżyca, a dodatni to przy ciemnym brzegu. Kąt liczony od bieguna terminatora północnego ma literkę „N”, a od południowego to oczywiście „S”.
Jak klikniemy w „Ustaw ten czas” to zobaczymy położenie Księżyca na niebie podczas tego zjawiska. Jak włączymy klawiszem [U] tzw. „urbanistykę” to będziemy wiedzieli, czy jakiś dom, czy drzewo ne zasłoni nam Księżyca podczas tego zjawiska.

Gwiazda beta Scorpiona jest gwiazdą podwójną i patrząc przez teleskop zobaczymy obok jasnego (2,6 mag) składnika beta1 Sco drugi składnik beta2 Sco o jasności 4,8 mag.

Według efemerydy najpierw będzie zakryty słabszy składnik a po 5 sekundach zniknie składnik jaśniejszy 2,6 mag. Jak się naocznie przekonałem ten jaśniejszy to jest także ciasny układ podwójny, gdyż w 1983 roku obserwowałem zakrycie tego jaśniejszego składnika i po jego zniknięciu, przez prawie jedną sekundę w tym miejscu widziałem jeszcze ciemniejszy składnik, którego jasność oceniłem na 7-8 mag. Może w sierpniu 2020 powtórzę tę obserwację? Zobaczymy

Dokładność policzenia zakrycia dla zadanych współrzędnych geograficznych to sekunda czy dwie.

Program Nocny Obserwator umożliwia także policzenie koniunkcji gwiazd i planet z Księżycem.

W Panelu „Funkcje” klikamy w górną po prawej stronie ikonkę. Tu wybieramy sobie planety, czy któreś z jasnych gwiazd i możemy policzyć koniunkcje tych obiektów z Księżycem na dany miesiąc czy na cały rok.

Jest w tej funkcji możliwość dodania swojej wybranej gwiazdy do obliczeń koniunkcji. Tę wybraną gwiazdę klikamy na mapie prawym przyciskiem myszy i pojawia się u dołu panel z informacjami o obiektach znajdujących się blisko kursora myszy.

Klikamy w napis „Dodaj obiekt do listy”. Pojawia się nowy panel, na którym dwuklikamy w wybraną gwiazdę. Czasem jest ich kilka w tym panelu, ale tutaj jest tylko ta jedna – eta Gem.

Po kliknięciu w „Funkcjach” w ikonkę „USER” ….

… zobaczymy panel z wybranymi przez nas obiektami. Tam odnajdujemy naszą eta Gem i klikamy w nią, a potem na dole klikamy w napis”Dodaj do koniunkcji”.

Tu widzimy już naszą eta Gem w panelu Koniunkcji i po jej zaznaczeniu możemy policzyć jej koniunkcje z Księżycem w tym roku. Tutaj ustawiłem na dole koniunkcje widoczne nad horyzontem, kiedy Słońce jest pod horyzontem, a koniunkcja jest mniejsza niż 120 minut kątowych. Wybrane zjawisko z listy dwuklikamy i program ustawi tę datę i Księżyc znajdzie się na środku ekranu.

W programie Nocny Obserwator możemy policzyć jeszcze koniunkcje planetarne. Aby tego dokonać na na panelu „Funkcje” klikamy w ikonkę z Saturnem i Jowiszem.

Jak dwuklikniemy w wybraną koniunkcję to program ustawi tę sytuację na środku ekranu.

Sama koniunkcja wyszła pod horyzontem. Ale teraz sprawdzę w jakich warunkach będę mógł u siebie zobaczyć tę koniunkcję.

Wciskając klawisz [3] czyli „Wykres dobowy” zobaczymy linię drogi Słońca, Księżyca i obiektu w ciągu doby z uwzględnieniem wysokości nad horyzontem.

Jak klikniemy w miejsce, które wskazuje strzałka program przeniesie nas w ten czas, kiedy Jowisz i Saturn jest tuż nad horyzontem na jeszcze w miarę względnym ciemnym niebie.

Jak widać jest to bardzo nisko nad horyzontem. Jakiś czas wcześniej niebo będzie jaśniejsze i planety będą dalej od siebie, ale będą lepiej widoczne ode mnie.

Aby dowiedzieć się jak daleko od siebie będą planety należy powiększyć obraz i włączyć klawiszem [S] panel widoczności obiektów. Jest tam ikonka oznaczona „5 stopni”, która umożliwia pomiar odległości obiektu od środka ekranu do klikniętego obiektu lewym przyciskiem myszy.